1) Temel kavramlar, Fırsat maliyeti, üretim imkanları eğrisi- İktisada Giriş

 (İktisada girişle ilgili tüm yazılarıma sırasıyla ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

İktisat: Kıt kaynaklarla sonsuz sayıdaki ihtiyaçları karşılama çabasıdır.

     Eğer kaynaklar kıt olmasaydı iktisat gibi bir bilim ortaya çıkmayacak her istediğimize rahatlıkla ulaşabilecektik. Böyle bir durum söz konusu olmadığı için iktisat bilimi ortaya çıkmıştır.

     Eldeki kaynaklarla (emek, toprak, sermaye) toplumdaki tüm bireylerin gereksinimlerinin bir kısmını karşılayabilecek mal ve hizmet üretmek mümkündür. Bu durum en gelişmiş ülkede bile böyle olup ihtiyaçlarla ihtiyaçları karşılayacak mal hizmetler arasındaki dengesizliğe kıtlık kanunu (nedret kanunu) denir.

Kıt mal (Ekonomik mal): Bedeli ödenerek sahip olunan her mala denir. Ekonomik malların değeri, fiyatı ile ölçülür.

Serbest mallar: Kıt olmayan veya gereksinme duyulan miktarlardan fazla olan mallara denir. Örnek: deniz suyu, hava, güneş ışığı, çöl kumu

İktisat şu sorulara cevap arar?

1.Hangi mal ve hizmetler ne kadar üretilecek?

2.Bu mal ve hizmetler hangi üretim tekniğiyle üretilecek?

3.Üretim kimler için yapılacak?

4.Üretim faktörlerinin tümü üretime katılmış mı? Yoksa eksik istihdam mı söz konusu? (Aşağıda belirttiğim üretim imkanları eğrisi ile bunu grafik üzerinde net bir şekilde göreceğiz.)

   Üretim Faktörleri

İşgücü	Ücret
Sermaye	Faiz
Doğal kaynaklar	Rant
Girişimci	Kar

 

 

5.Ülkenin üretim kapasitesini arttırmak mümkün mü?

İktisadi büyüme ile mümkündür.

Alternatif Maliyet (Fırsat Maliyeti)

Kıtlık/Seçim→ Fırsat maliyeti      Her tercih vazgeçişdir.

Fırsat maliyeti, herhangi bir malın üretimini bir birim artırmak için başka bir maldan vazgeçilmesi, feragatta bulunulması gereken mal ve/veya kazanç miktarıdır. Başka bir deyişle iktisadi bir seçim yapılırken vazgeçilmek zorunda kalınan ikinci en iyi alternatiftir. (kaynak: Vikipedi)

Örnek: Ahmet'in akşam 2 saat boş vakti vardır. Bu iki saatte sadece tek bir şey yapabilecektir. Çünkü zaman kıt bir kaynaktır ve bunu Ahmet kendisi üretemez ve Ahmet’in önünde bu iki saatte yapabileceği iki alternatif vardır. Ya Ahmet eşi ile sinemaya gidecek ya da mahalledeki arkadaşları ile halı saha maçı yapacaktır. Ahmet aynı anda iki yerde bulunamayacağı için birini seçmek zorundadır. Ahmet eğer eşi ile sinemaya gitmeyi seçerse futbol oynamaktan vazgeçmiş olacaktır. Bu örneğe göre Ahmet’in sinemaya gitmesinin alternatif maliyeti, vazgeçilen futbol maçı alternatifidir.

Hayatımızda sürekli alternatif maliyetle karşılaşmaktayız. Elimizde olan bütçe sonsuz olmadığı için bir şeyler alırken bir şeylerden vazgeçmiş oluruz. Bu vazgeçtiğimiz şeyler bizim alternatif maliyetimizdir.

Üretim imkanları eğrisi

                Mevcut teknoloji ve üretim faktörleriyle bir ülkenin üretebileceği maksimum mal ve hizmet miktarını göstermektedir.

Üretim Alternatifleri	X Malı	Y Malı
A	30	0
B	28	6
C	24	15
D	18	20
E	10	23
F	0	25

Grafik 1: Üretim imkanları eğrisi

1.Üretim imkanları eğrisi üzerinde yer alan A, B, C, D, E ve F noktaları ülkenin mevcut üretim faktörlerini kullanmasıyla üretebileceği noktaları göstermektedir.

2.Üretim imkanları eğrisinin altında kalan G noktası gibi noktalarda üretim olsa da bu noktalarda üretim faktörlerinin bir kısmı üretim sürecinin dışında kalmaktadır.

3.Üretim imkanları eğrisinin dışında kalan noktalar (H noktası) ülkenin mevcut üretim faktörleriyle üretemeyeceği mal bileşimlerini göstermektedir. H noktasında üretim yapabilmek için ülkenin iktisadi büyümeye gitmesi gerekir. 

Kaynakça

Ozan Başkol hocanın dersinde tuttuğum notlar

Zeynel Dinler-İktisada Giriş kitabı

Blogumun instagram hesabını takip etmek istersen buraya tıklayabilirsin.